W pierwszej części przybliżyliśmy temat najpopularniejszego rodzaju felg z lekkich stopów - felg jednoczęściowych. Dziś zajmiemy się bardziej skomplikowaną, a przy tym dużo droższą i rzadszą odmianą obręczy - felgami dwuczęściowymi. Sprawdź czym się różnią od jednoczęściowych.
Felgi tego rodzaju składają się z obręczy (części zewnętrznej, na którą montowana jest opona) oraz rotoru (części wewnętrznej, którą przykręca się do piasty). Oba elementy są połączone ze sobą śrubami (inne metody łączenia są opisane pod hasłem “Felgi dwuczęściowe hybrydowe”). Obie części składowe mogą być wykonane technologią odlewania lub kucia, najpopularniejszą kombinacją są kute obręcze (zapewniające niska masę i dużą wytrzymałość) i odlewane rotory (zapewniające duża swobodę designu i relatywnie niski koszt produkcji).
Felgi dwuczęściowe - historia
Pierwsze tego typu odlewane, aluminiowe felgi zostały zastosowane przez Ettori Bugatti w modelu Type 35 w 1924 roku, co w tamtych czasach było bardzo rewolucyjnym rozwiązaniem, jako że większość samochodów osobowych, także tych wyścigowych, poruszała się wtedy na stalowych felgach szprychowych. Głównym powodem, który skłonił tego znanego konstruktora do wdrożenia tego typu kół, była możliwość niewątpliwej redukcji masy nieresorowanej pojazdu. Dalszy rozwój tego typu felg ograniczył początkowo bardzo wysoki koszt, a później wybuch wojny i zapotrzebowanie przemysłu zbrojeniowego na stopy aluminium.
Pierwsze aluminiowe felgi zastosowano w samochodzie Bugatti.
Pomysł dwuczęściowych felg przeznaczonych do ogólnodostępnych samochodów osobowych powrócił w latach 50-ych XX wieku. początkowo felgi dwuczęściowe składały się ze stalowych obręczy i aluminiowych rotorów (które często integrowano z hamulcami bębnowymi). W pełni aluminiowe felgi dwuczęściowe przez kolejne dwie dekady były zarezerwowane dla samochodów wyścigowych i ciągle udoskonalane, a ich szeroki rynkowy debiut dla zwykłych samochodów osobowych przypadł na lata 80-e XX wieku. Wtedy to również felgi BBS RM zostały zamontowane fabrycznie w VW Golfie Mk2 Limited, a rozwijające się dynamicznie niemieckie firmy tuningowe takie jak AMG, Brabus czy Koenig wprowadzały je jako element oferowanych pakietów stylistycznych.
Felgi dwuczęściowe dla szerszego grona odbiorców zaczęły być dostępne od lat 80. XX wieku.
Felgi dwuczęściowe - teraźniejszość i przyszłość
Dziś felgi dwuczęściowe zostały zepchnięte na margines oferty rynkowej (zdominowanej głównie przez felgi jednoczęściowe). Nie są już również często spotykane jako rozwiązanie stosowane przez producentów samochodów (nawet w topowych modelach), a segment ekskluzywnych felg budowanych na zamówienie sprowadza się właściwie tylko do felg trzyczęściowych. Głównym powodem tej sytuacji jest dynamiczny rozwój rynku felg jednoczęściowych i ich stosunkowo niska cena. Pewną szansą dla felg dwuczęściowych są projekty wykorzystujące obręcze wykonane z włókna węglowego lub stopu magnezu (np. produkowane przez Dymag), jednak ich bardzo wysoka cena powoduje, że są dziś używane prawie wyłącznie w sporcie.
Obręcze felg zbudowane z włókna węglowego wykorzystywane są w autach sportowych.
Felgi dwuczęściowe - podsumowanie
Zalety:
-
mniejszy koszt (w porównaniu z felgami trzyczęściowymi) przy jednoczesnych dużych możliwościach budowy felgi o dowolnej specyfikacji,
-
niższa waga (w porównaniu z felgami trzyczęściowymi),
-
brak potrzeby uszczelniania obręczy (jest jednoczęściowa),
-
możliwość wymiany uszkodzonej obręczy lub rotoru,
-
możliwość zmiany specyfikacji felgi poprzez dokupienie innej obręczy lub rotoru,
-
możliwość łączenia dwóch technologii produkcji np. kutej obręczy i odlewanego rotoru, co pozwala na budowę wytrzymałej felgi (od jednoczęściowej odlewanej) przy jednocześnie niższych kosztach produkcji,
-
większa dowolność w produkcji różnych wykończeń (w porównaniu z felgami jednoczęściowymi).
Wady:
-
wysoki koszt (w porównaniu z felgami jednoczęściowymi),
-
mniejsze możliwości budowy niestandardowych felg na zamówienie (w porównaniu z felgami trzyczęściowymi),
-
mniejsze możliwości wariacji wykończeń poszczególnych elementów felgi (w porównaniu z felgami trzyczęściowymi),
-
w przypadku uszkodzenia zewnętrznego rantu felgi, cała obręcz wymaga wymiany,
-
mniejsza sztywność (w porównaniu z felgami jednoczęściowymi wykonanymi w tej samej technologii),
-
mniejsza wytrzymałość (w porównaniu z felgami jednoczęściowymi wykonanymi w tej samej technologii).
Felgi dwuczęściowe hybrydowe
Felgi dwuczęściowe hybrydowe składają się z dwóch elementów - obręczy i rotora, które są ze sobą spawane.
Felgi hybrydowe - historia
Pionierem w produkcji felg tego typu jest japońska firma SSR, która jako pierwsza, na początku lat 90 opracowała technologię pozwalającą na bezpieczne spawanie i łączenie obręczy produkowanych metodą flow forming z kutymi rotorami. Technologia ta jest ściśle strzeżoną tajemnicą firmy.
Felgi hybrydowe - teraźniejszość i przyszłość
Tego typu obręcze są marginesem oferty rynkowej, dziś na dużą skalę są produkowane przez dwie firmy - japońską SSR i amerykańskie DPE. Dalsze udoskonalanie metod produkcji jednoczęściowych kutych felg i felg produkowanych metodą flow forming, spowoduje, że dosyć kłopotliwa produkcja felg hybrydowych przestanie być opłacalna.
Bezpieczne spawanie i łączenie obręczy to patent japońskiej firmy SSR.
Felgi hybrydowe - podsumowanie
Zalety:
-
niższa waga (w porównaniu z felgami dwu- i trzyczęściowymi),
-
możliwość łączenia dwóch technologii produkcji np. kutej obręczy i odlewanego rotoru, co pozwala na budowę wytrzymałej felgi (od jednoczęściowej odlewanej) przy jednocześnie niższych kosztach produkcji niż jednoczęściowe felgi kute,
-
teoretycznie możliwość tańszego wdrożenia przez producenta felg o różnych specyfikacjach np. łączenie jednego typu obręczy z rotorami o różnych parametrach.
Wady:
-
podstawową wadą są defekty spoiwa, o ile technologia opracowana przez SSR pozwala zabezpieczyć przed późniejszym pękaniem spawu, o tyle ciężko jest wyeliminować pęcherzyki powietrza, które zmniejszą wytrzymałość połączenia,
-
mniejsza sztywność i wytrzymałość w porównaniu z kutymi felgami jednoczęściowymi,
-
w przypadku poważnego uszkodzenia obręczy brak możliwości naprawy, wymagana wymiana całej felgi,
-
brak możliwości prawie dowolnego doboru ET, kształtu rotora czy szerokości obręczy, jak jest to w przypadku felg wieloczęściowych,
-
mniejsze możliwości produkcji różnorodnych wykończeń.
Felgi dwuczęściowe – znacznie droższe od jednoczęściowych – nieczęsto możemy zobaczyć na codziennie mijanych autach. Przeczytaj trzecią, ostatnią część z cyklu artykułów opisujących rodzaje konstrukcji obręczy z lekkich stopów poświęconą jeszcze rzadszym felgom trzyczęściowym.